8 de outubro: Día mundial do Polbo

Os polbos (Octopoda) son animais mariños da familia dos moluscos cefalópodos que non teñen esqueleto, nin interno nin externo, e son un dos animais máis peculiares que podemos atopar no fondo mariño. Viven en todos os océanos e as diferentes especies adaptáronse a diferentes hábitats mariños, desde escollos de coral e augas pelágicas ata o fondo mariño.

Teñen unha cabeza en forma bulbosa con dous ollos saltones. A parte posterior é a cavidade paleal, unha cavidade muscular formada polo manto, onde desembocan os condutos reprodutores e excretores do animal. A súa función é protexer os ctenidios e algúns órganos sensoriais, ademais, esta cavidade queda pechada e a renovación de auga faise grazas a un sifón. Os ctenidios son a branquia típica dos moluscos.

Presentan oito apéndices que rodean a boca, denominados brazos, provistos de tentáculos; os dous brazos posteriores xeralmente úsanos para andar sobre o fondo do mar, mentres que os outros seis utilízanse para buscar alimento. A cara interna dos brazos está cuberta por dúas filas de potentes ventosas que lle permiten suxeitarse ou manipular obxectos. Presentan unha fina epidermis externa con células mucosas, células sensoriais e unha dermis de tecido conjuntivo, formada principalmente por fibras de colágeno e moitos pigmentos, como os cromatóforos, que son os que permiten cambios rápidos de cor.

Aliméntanse dalgúns animais e algas. Para reproducirse, os machos usan un do seu oito brazos chamado hectocotilo, que é o órgano reprodutivo, e introdúceno dentro da femia para depositar os espermatoforos, un tipo de cápsula que contén os espermatozoides.

Son uns grandes depredadores, os mecanismos de ataque dependen da presa que consuman, que vai desde todo tipo de crustáceos ata peces e outros cefalópodos. Para desprazarse teñen un mecanismo mediante o cal expulsa auga, cousa que permite propulsarse a gran velocidade. Conta ademais cun depósito de tinta con propiedades tóxicas que usan para fuxir das ameazas. Poden usar a visión e a camuflaxe para cazar, os brazos para explorar e tocar a contorna e coller calquera alimento ao seu alcance. Con interaccións interespecíficas (entre individuos de diferentes especies) poden cooperar con certos peixes para atopar presas escondidas. Ademais, os polbos poden forzar a apertura do caparazón dos animais, deslizando unha pequena pedra para bloquear o peche, e poden inxectar unha toxina paralizante despois de perforar o caparazón que permitirá que se abra facilmente. A toxina introdúcese nun músculo moi preciso e o polbo ten que aprender e lembrar onde perforar cada caparazón.

O comportamento dos polbos parece indicar unha intelixencia impresionante. O seu cerebro funciona de forma sorprendentemente parecida ao cerebro humano, cunha gran curiosidade e desexo de explorar.

Curiosidades dos polbos

• Teñen o sangue azul → Para sobrevivir ao fondo do océano, os polbos desenvolveron un tipo de sangue por medio de cobre, no canto de ferro como os humanos. Por iso, teñen hemocianina, unha proteína máis eficaz para transportar osíxeno cando a temperatura da auga é moi baixa, a cal fai que o seu sangue sexa azul. Pero este sistema tamén fai que sexan moi sensibles a cambios de acidez, por iso preocupa como afectará a acidificación do océano provocada polo cambio climático.
• Mestres da camuflaxe → Os polbos teñen a particularidade de cambiar de cor e de textura para adaptarse ao medio, evitando así o ataque de depredadores. Por iso, válense duns pigmentos, os cromatóforos, que teñen á pel e que expanden ou contraen a vontade para cambiar de cor.
• Teñen 3 corazóns → Posúen un sistema circulatorio moi diferente aos mamíferos, posto que contan con tres corazóns. Dous deles denomínanse branquiales e bombean o sangue pobre en osíxeno desde o corpo ata os ctenidios, onde se osixena. O terceiro, chamado corazón sistémico, atópase na base do manto, preto da cabeza, e bombea o sangue xa osixenado ao resto do corpo.
• Sistema nervioso moi desenvolvido → o cerebro do polbo é un dos máis desenvolvidos dos invertebrados, cunha gran capacidade para resolver problemas e senten capaces de aprender e lembrar a longo prazo, cousa que é debida ao gran volume de neuronas. Por exemplo, o polbo común Octopus vulgaris ten aproximadamente 500 millóns de neuronas. Dúas terceiras partes das súas neuronas atópanse nos brazos.
• Poden rexenerar os tentáculos → se un depredador ataca a un polbo e arríncalle un tentáculo, leste pode volver crecer nunhas semanas. Ademais, o tentáculo novo é exactamente igual ao anterior en termos de medida e función. Grazas ao seu sistema nervioso centralizado, realizan esta función de maneira rápida e eficiente.